Czesław Miłosz: Wiersze ostatnie, SIW Znak, Kraków 2006

Czesław Miłosz: Wiersze ostatnie, SIW Znak, Kraków 2006, 89 [3] s., oprawa twarda w obwolucie.

English description – press here.

Tom ukazał się w październiku 2006 roku, ponad dwa lata po śmierci autora. Zawiera 44 utwory, w tym jeden komentarz prozą do wiersza „Nieboˮ.  Powstały w większości w Krakowie w latach 2002 – 2003. Utwory zebrała, przepisała z rękopisów i maszynopisów, ostateczne ich wersje oraz czas powstania ustaliła Agnieszka Kosińska. Daty oznaczające okres, w którym Miłosz pracował nad wierszem, podano w tomie w nawiasach kwadratowych pod wierszami. Jedyną datą w tomie pochodzącą od Miłosza jest data pod wierszem „Obecnośćˮ, w tomie błędnie ujęta w nawias kwadratowy, poprawiona w tomie: Czesław Miłosz: Wiersze wszystkie. Wydanie drugie uzupełnione. SIW Znak, Kraków 2015.  Zachowano interpunkcję oraz oryginalną pisownię Miłosza. Układ tomu „Wiersze ostatnieˮ, kolejność wierszy oraz podział na części zaproponował redaktor Jerzy Illg. Projekt okładki: Maria Gromek. Fotografia na okładce: Jim Vecchi/Corbis.

Czesław Miłosz podał do druku następujące wiersze (12 wierszy), które weszły w skład jego ostatniego tomu:

• „Dziewięćdziesięcioletni poeta podpisuje swoje książkiˮ – „Tygodnik Powszechnyˮ 2002 nr 16;
• „W tumanieˮ – Tygodnik Powszechnyˮ 2002 nr 21;
• „Orfeusz i Eurydykaˮ – 6 października 2002 –  „Tygodnik Powszechnyˮ 2002 nr 40;
• „Bez dajmonionaˮ – „Rzeczpospolitaˮ 2003 nr 27;
• „Żywotnikˮ – „Kwartalnik Artystycznyˮ 2003 nr 2-3;
• „Żółwˮ – „Zeszyty Literackieˮ 2003 nr 82 (wiosna);
• „Księżniczkaˮ – „Zeszyty Literackieˮ 2003 nr 84 (jesień);
• „Co mnieˮ i „Na cześć księdza Bakiˮ – „Tygodnik Powszechnyˮ 2003 nr 26;
• „Normalizacjaˮ – „Rzeczpospolitaˮ, „Rzecz o książkachˮ, 2003 nr 7/44;
• „Głosˮ – „Odraˮ 2003 nr 7-8.
• „W garnizonowym mieścieˮ – „Kwartalnik Artystycznyˮ 2004 nr 1.

Wiersz pt. „Dobroćˮ był ostatnim wierszem Miłosza. Ostatnie poprawki do niego podyktował 22 grudnia 2003 roku. Wiersz pt. „W garnizonowym mieścieˮ był ostatnim wierszem, który poeta podał do druku.

Agnieszka Kosińska po śmierci autora podała do druku następujące wiersze (6 utworów):

• „Leonor Finiˮ – „Zeszyty Literackieˮ 2005 nr 92 (jesień);
• „Obecnośćˮ – „Tygodnik Powszechnyˮ 2006 nr 27;
• (*** W Wilnie kwitną bzy…), „Historie ludzkieˮ, „W depresjiˮ, (*** Modlę się do mego…) – „Zeszyty Literackieˮ 2006 nr 95 (jesień).

Następujące wiersze (26 wierszy z tego tomu) ukazały się w druku po raz pierwszy (pierwodruki):

• (*** Zapisy mego czucia…)
• „Do naturyˮ
• (*** Przybywam z innej fazy…)
• „Pan Syrućˮ
• „Wstydzę sięˮ
• (*** Nie wyjawiać…)
• „Jedno zdanieˮ
• „Pan od matematykiˮ
• (*** miejsca nawiedzone…)
• „Mara: Wielośćˮ
• „Niebiańskieˮ
• „Późna starośćˮ
• (*** Nieogarniony żywioł…)
• „Stary człowiek ogląda TVˮ
• „Flet szczurołapaˮ
• (*** Materializm, owszem…)
• „Dobroćˮ
• „Jak mogłemˮ
• „Nieboˮ
• „Komentarz do wiersza Nieboˮ
• „Antegorˮ
• „Syn arcykapłanaˮ
• „Jeżeliˮ
• (*** Obróceni twarzami ku Niemu…)
• „Sanctificeturˮ
• „O zbawieniuˮ

W jaki sposób powstawały ostatnie wiersze Miłosza opisuje książka „Miłosz w Krakowieˮ. Na czym zaś polegały prace edytorskie dotyczące tego tomu oraz odpowiedzi na głosy krytyki zawiera „Glosa do Wierszy ostatnichˮ. Jej wersja angielska pt. Working with Milosz, Last Poems and ars moriendi znajduje się w zakładce: Working with Milosz, Last Poems and ars moriendi.

Tłumaczenia tomu (wszystkie dokonane z języka polskiego):

„Wiersze ostatnieˮ na język angielski przetłumaczył i komentarzem opatrzył syn pisarza Anthony Oscar Milosz. Ukazały się w tomie: Czeslaw Milosz: Selected and Last Poems 1931 2004, Ecco – Harper Collins Publishers, New York 2011.

Na język czeski przetłumaczył i komentarzem opatrzył Josef Mlejnek. Ukazały się pt.: Czesław Miłosz: Poslední básně, Triáda, Praga 2011.

Na język serbski  przetłumaczyła i komentarzem opatrzyła Ljubica Rosić. Ukazały się pt.: Чecлaв Милош: Последње песме, Narodna Biblioteka „Stefan Prvovenčaniˮ, Kraljevo 2013. Do tomu włączono tekst Agnieszki Kosińskiej: Wiersze ostatnie i ars moriendi w tłumaczeniu L. Rosić.

Wiersze z tomu „Wiersze ostatnieˮ ukazały się w wyborach i tłumaczeniach z języka polskiego (jak podano niżej) w  następujących edycjach wierszy Miłosza w językach obcych:

Białoruski. Wybrał i tłumaczył Andrei Chadanowicz.  Чэслаў Мілаш: Выратаванне. Выбраныя вершы і паэмы. Logvinov Press, Mińsk 2011.

Bośniacki. Tłumaczyła i posłowiem opatrzyła Marina Trumić. Czesław Miłosz. Drugi prostor. Najnovije pjesme – izbor. Zoro, Sarajewo – Zagrzeb 2008.

Estoński. Tłumaczył Hendrik Lindepuu. Czesław Miłosz: Valitud luuletused. Hendrik Lindepuu Kirjastus, Tartu 2013.

Hebrajski. Tłumaczył Dawid Weinfeld. Czesław Miłosz: Or Yom [Światło dzienne]. Even Hoshen Publishing House, Ra’anana 2013.

Hiszpański. Tłumaczył Xavier Farré. Czesław Miłosz: Tierra inalcanzable. Antología poética. Galaxia Gutenberg, Barcelona 2011.

Litewski. Tłumaczyli: Danutė Balašaitienė, Kornelijus Platelis, Vytas Dekšnys, Tomas Venclova, Rolandas Rastauskas, Vyturys Jarutis, Eugenijus Ališanka, Brigita Speičtė. Czesław Miłosz: Rinktiniai eilėraščiai. Baltos lankos, Wilno 2011.

Łotewski. Tłumaczyła Dagnija Dreika. Česlavs Milošs: Tie gaiteņi. Dzejas izlase. Daugava [brak roku wydania].

Rosyjski. Anatol Roitman. Чecлaв Милош: Избранное. Azbuka – Attikus, Sankt Petersburg 2012.

Słoweński. Tłumaczyła i komentarzem opatrzyła Jana Unuk. Czesław Miłosz: Zvonovi pozimi. Izbrane pesmi. Beletrina – Študentska založba, Ljublana 2008.

Opracowała: Agnieszka Kosińska

Czesław Miłosz: Wiersze ostatnie (Last Poems)

SIW Znak, Kraków 2006, 89 [3] pages, hardcover in jacket.

Volume issued in October 2006, more than two years after author’s death, consists of 44 lyrics, including one prose commentary to the poem “Heaven”. Majority of them written in Cracow between 2002 and 2003. Collected from manuscripts and typescripts by Agnieszka Kosińska (altogether with determining final versions and exact time of creation). Every date corresponding with period when Milosz was working on a poem can be find below each one in square bracket. The only date genuinely given by Milosz himself to the poem “Presence” was put in square bracket in the volume erroneously (corrected in edition Czesław Miłosz, “Wiersze wszystkie. Wydanie drugie uzupełnione” (All Poems. Second supplemented  edition). SIW Znak, Kraków 2015). The author’s own punctuation and spelling is preserved. Titles’ order and layout of the volume „Wiersze ostatnie”: Jerzy Illg, the editor. Cover design: Maria Gromek. Cover photo: Jim Vecchi/Corbis.

In his last volume Czesław Miłosz himself submitted for publication following twelve poems:

• A Ninety-Year-Old Poet Signing His Books – „Tygodnik Powszechnyˮ 2002 no. 16;
• In the Fog – „Tygodnik Powszechnyˮ 2002 no. 21;
• Orpheus and Eurydice – 6^th October 2002 –  „Tygodnik Powszechnyˮ 2002 no. 40;
• Without My Daemonion – „Rzeczpospolitaˮ 2003 no. 27;
• Arbor Vitae – „Kwartalnik Artystycznyˮ 2003 no. 2-3;
• The Turtle – „Zeszyty Literackieˮ 2003 no. 82 (Spring);
• The Princess – „Zeszyty Literackieˮ 2003 no. 84 (Autumn);
• What Do I – „Tygodnik Powszechnyˮ 2003 no. 26;
• In Honor of Reverend Bakaˮ – „Tygodnik Powszechnyˮ 2003 no. 26
• Normalization – „Rzeczpospolita – Rzecz o książkachˮ, 2003 no. 7/44;
• Voice – „Odraˮ 2003 no. 7-8.
• In a Garrison Town – „Kwartalnik Artystycznyˮ 2004 no. 1.

Poem Goodness was the last Milosz work. He dictated final touches to it on 22^nd December 2003. Poem In a Garrison Town was the last submitted for publication by the poet.

Agnieszka Kosińska posthumously submitted for print following six poems:

• Leonor Fini – „Zeszyty Literackieˮ 2005 no. 92 (Autumn);
• Presence – „Tygodnik Powszechnyˮ 2006 no. 27;
• (***“In Vilnius lilacs bloom…”), Human Histories, In Depression, (***“I pray to my bedside god”) – „Zeszyty Literackieˮ 2006 no. 95 (Autumn).

Following twenty-six poems from that volume are first-editions:

• (***“A record of my feeling..”)
• To Nature
• (***“I hail from another dimension…”)
• Lord Syruc
• I Am Ashamed
• (***“Do not reveal what is forbidden…”)
• One Sentence
• The Math Teacher
• (***“Places that were haunted”)
• A Dream: Plurality
• Heavenly
• Late Old Age
• (***“That boundless substance”)
• An Old Man Watches TV
• The Rat-Catcher’s Fife
• (***“Materialism?…”)
• Goodness
• How Could I
• Heaven
• Commentary To Poem Heaven
• Antegor
• The High-Priest’s Son
• If
• (***“Turning our focus on Him…”)
• Sanctificetur
• On Salvation

The coming into being of Milosz last poems is described in the book “Miłosz w Krakowieˮ (Milosz in Cracow) whereas what editorial works concerning this volume consisted in, altogether with responses to the critics, one can find in “Gloss to Last Poems” placed on this website and in its English version “Working with Milosz, Last Poems and Ars Moriendiˮ we can find here: Working with Milosz, Last Poems and ars moriendi.

Translations of the volume (all from Polish):

„Wiersze ostatnieˮ (Last Poems) into English translated with comments by the writer’s son Anthony Oscar Milosz. Published in the volume: Czeslaw Milosz: Selected and Last Poems 1931-2004, Ecco – Harper Collins Publishers, New York 2011.

Into Czech translated with comments by Josef Mlejnek. Published as Czesław Miłosz: Poslední básně, Triáda, Praga 2011.

Into Serbian translated with comments by Ljubica Rosić. Published as Чecлaв Милош: Последње песме, Narodna Biblioteka „Stefan Prvovenčaniˮ, Kraljevo 2013. The edition includes text by Agnieszka Kosińska: „Wiersze ostatnie i ars moriendi” (Las Poems and Ars Moriendi), translated by L. Rosić.

Poems from the volume „Wiersze ostatnieˮ translated from Polish into other languages and printed in following Milosz collections:

Belarusian. Selected and translated by Andrei Chadanowicz.  Чэслаў Мілаш: Выратаванне. Выбраныя вершы і паэмы. Logvinov Press, Mińsk 2011.

Bosnian. Translated and afterworded by Marina Trumić. Czesław Miłosz. Drugi prostor. Najnovije pjesme – izbor. Zoro, Sarajewo – Zagrzeb 2008.

Estonian. Translated by Hendrik Lindepuu. Czesław Miłosz: Valitud luuletused. Hendrik Lindepuu Kirjastus, Tartu 2013.

Hebrew. Translated by Dawid Weinfeld. Czesław Miłosz: Or Yom [Daylight]. Even Hoshen Publishing House, Ra’anana 2013.

Spanish. Translated by Xavier Farré. Czesław Miłosz: Tierra inalcanzable. Antología poética. Galaxia Gutenberg, Barcelona 2011.

Lithuanian. Translated by: Danutė Balašaitienė, Kornelijus Platelis, Vytas Dekšnys, Tomas Venclova, Rolandas Rastauskas, Vyturys Jarutis, Eugenijus Ališanka, Brigita Speičtė. Czesław Miłosz: Rinktiniai eilėraščiai. Baltos lankos, Wilno 2011.

Latvian. Translated by Dagnija Dreika. Česlavs Milošs: Tie gaiteņi. Dzejas izlase. Daugava [no year of issue].

Russian. Translated by Anatol Roitman. Чecлaв Милош: Избранное. Azbuka – Attikus, Sankt Petersburg 2012.

Slovenian. Translated with comments by Jana Unuk. Czesław Miłosz: Zvonovi pozimi. Izbrane pesmi. Beletrina – Študentska založba, Ljublana 2008.

Preparation: Agnieszka Kosińska